Kitaplar

Demokrat Parti Dönemi’nin ikinci yarısından itibaren Türkiye önemli bir sanayileşmeye ve buna paralel olarak da sanayi hayatında yoğun sınıfsal gerilimlere tanıklık etti. Bilhassa 27 Mayıs Darbesi’nden sonra hızla değişen siyasal fırsat yapılarıyla birlikte Türkiye’deki çatışmacı siyasetin çerçevesini işçi sınıfı ile burjuvazinin çeşitli biçimlere bürünen mücadelesi çizerken, farklı siyasi oluşumlar gündemlerini söz konusu mücadele ekseninde kurmaya başladılar. Ekmeğimiz ve Birliğimiz İçin İkinci Dünya Savaşı sonrasından itibaren sınıf mücadelesinin en çetin geçtiği sektörlerden birisine, İstanbul’da bulunan özel metal/madeni eşya sektörüne odaklanıyor ve bu mücadelenin fabrika ve kent mekânında vuku bulan toplumsallığın inşasındaki ve devlet iktidarı etrafında yaşanan siyasi mücadelelerdeki kökenlerini inceliyor.

Tarih araştırmalarında göz ardı edilmiş Türkische Post‘u konu edinen ve Alman arşivleri, gazete çalışanlarının mektupları, raporları gibi çeşitli kaynaklardan yola çıkarak kaleme alınan bu çalışma, Weimar Cumhuriyeti ve Hitler dönemlerini kapsayan Türk-Alman politik ve kültürel ilişkilerine katkı sağlamakla kalmıyor, ayrıca İkinci Dünya Savaşı yıllarında Ankara hükümetinin basın politikası hakkında önemli bilgiler de ortaya koyuyor.

Cumhuriyet’in yüz yılı geride bırakması bizlere bu önemli kavramı farklı yönleriyle değerlendirmek için iyi bir fırsat sunuyor. Bu bağlamda elinizdeki kitabın ve ona katkı sağlayan değerli yazarların kıymetli makalelerinin cumhuriyetin sağduyu ile tartışılmasına bilimsel ve kalıcı bir katkıda bulunacağına inanıyoruz.

Bu kitap yolu bir şekilde “çiftlik” ve genellikle bu toprakları tasarrufunda bulundurmuş “âyan” ile kesişen tarihçilerin bir araya gelmesiyle ortaya çıktı. Toplantılarda konuştukça, çalışmalarımızı paylaştıkça çiftlik ve âyan literatürünün bizi katı hatları ile sınırlandırdığını, sadece örnek araştırmaya değil yeni sorular da sormaya ihtiyacımız olduğunu fark ettik. “Çiftlik tartışması” ve “âyanlar çağı”nın dışında, toprak ve toprak sahiplerine yönelik yeni bir söylem geliştirmek mümkün müdür?

Türkiye’de siyasal bölünmüşlük içinde, yüz yıl öncesinin belirli kişileri, olayları ve belgeleri hakkında bazı belirgin saflaşmaları tespit etmek mümkündür. Birinci Meclis ve 1921 Anayasası da bu saflaşmalar içinde yer almıştır. Anayasal tarihimiz bakımından Cumhuriyet sayfasını açan 1921 Anayasası’nın, yapılışından yüz yıl sonra, ortaya çıktığı tarihsel koşullar ve getirdiği ilkeler bağlamında tartışılması bu nedenle önem taşır.