Kitaplar

Osmanlı toplumunun modern siyasetle tanıştığı 19. yüzyılda, egemenliğin kullanımına iştirak etmek isteyen "vatandaş" ortaya çıktı. Farklı etnik, dinsel, sınıfsal ve sosyal kökenlere sahip Osmanlıların bu "fesatcuyane" taleplerine merkezi yönetim, yasak ve cezalarla karşı koydu. Geleneksel Osmanlı yönetim anlayışını sürdürmekte ısrar eden II. Abdülhamit, muhaliflerini etkisiz hale getirmek için yeni "yöntem"lere başvurduğu gibi eski cezalandırma biçimlerini de yaygınlaştırdı. Sansür, jurnal ve hafiye teşkilatları ile "sürgün" cezası, "istibdat" yönetimin temel direklerini oluşturdu. 1908 Devrimi ile baskıcı yönetim yıkılırken siyasal özgürlükler de Osmanlı vatandaşlarınca kullanılmaya başladı. "Hürriyetin ilanı", II. Abdülhamit döneminde imparatorluğun çeşitli vilayetlerine sürgün edilmiş veya yurt dışına kaçmak zorunda kalmış Jön Türklerin memleketlerine geri dönmelerine imkâ;n tanımıştı.

Bu kitap Sevgi Aktüre'nin Anadolu kent ve kentleşme tarihini bir zaman dizin içinde ele aldığı "Tarih İçinde Anadolu Kent"i üçlemesinin son kitabıdır. Üçlemenin ilk iki kitabı Anadolu'da Bronz Çağı Kentleri (1994) ve Anadolu'da Demir Çağı Kentleri (2003) adlarıyla Tarih Vakfı Yurt Yayınları dizisinden yayımlanmıştı. Diğer iki kitapta olduğu gibi bu kitapta da yazar Anadolu gibi çokkültürlü bir coğrafyada yaşayan insanların, yaşamın bütünselliğini kavrayabilmesinin ve kimseyi ötekileştirmeden birlikte yaşayabilmesinin ön koşulunun zaman-mekan ilişkisini doğru olarak kurgulayabilmesi olduğunu vurgulamaktadır. Aktüre'ye göre disiplinler arası ve karşılaştırmalı bir çalışma alanının ürünü olan kent tarihleri bir toplumun belleğidir. Her dönemde ortaya çıkan yeni bulgular ve yeni yorumlarla kent tarihleri yeniden yazılacak, toplumun belleğinin güncellenmesine katkıda bulunacaktır.

12 Mart 1971 tarihi, siyasal ve toplumsal yaşamımızdaki en önemli kırılma noktalarından biridir. Bu dönemde, altı sıkıyönetim komutanlığı tarafından yayımlanan 419 bildiriye ilaveten ek bildiriler ve açıklamalar da gündeme gelmiştir.Anayasa profesörü M. Zafer Üskül tarafından hazırlanan "Bildirileriyle 12 Mart 1971 Dönemi Sıkıyönetimi", gazetelerden taranan bildirilerin, tebliğlerin ve basın açıklamalarının yanı sıra, tamamının hukuksal bir çerçevede değerlendirilmesini içeriyor. Ulaşılabilen bildirilerin içeriklerinden yola çıkarak, sıkıyönetim kararıyla beraber gelen yasaklar, kapatılan dernekler ve gazeteler, üniversitelere ve aydınlara yönelik baskı politikaları, operasyonlar, yargılamalar başlıklar halinde yeniden göz önüne seriliyor.

OSMANLI ARABİSTANINDA KIYAM VE TENKİL18. yüzyılın ortalarında Muhammed bin Abdülvehhâ;b tarafından temel ilkeleri belirlenen Vehhâ;bî;lik hareketi, Türkiye'de az veya eksik bilinen ya da oldukça politik okunan bir tarihsel olgu.Bu eser, Vehhâ;bî; hareketinin ortaya çıkış evresiyle 1819'a kadarki gelişimini tarihselleştirerek ele alıyor. İslâ;m coğrafyasının farklı bölgelerinde içe dönük eleştiri mahiyetinde selefi bir hareket olarak ortaya çıkan, bir yandan da doğduğu bölge olan Necid özelinde Arabistan'ın sosyo-politik yapısını değiştiren ve bunu Suûd kabilesiyle gerçekleştirmeye çalışan Vehhabî;lik, bu ikinci özelliğiyle siyasi bir nitelik de kazanmıştır. Eser, tam da bu bağlamda İslam'ın kutsal mekâ;nlarının koruyucusu konumundaki Osmanlı sultanlarının 19. yüzyıl başlarında Hicaz'da Vehhâ;bî;-Suûdî;ler karşısında yaşadığı otorite kaybına (1803-1804 ve 1806-1811) paralel olarak ortaya çıkan ayaklanmayı, bölge vâ;lileri ve â;yâ;n aracılığıyla bastırması sürecini ayrıntılı olarak inceliyor. Diğer taraftan, Vehhâ;bî;liğin Osmanlı İmparatorluğu'nun merkezinde nasıl algılandığı ve bu algının günümüze kadar nasıl geldiği konularını tartışmaya açacak bir nitelik de taşıyor

Ülkelerin tarihinde devrimlerin özel bir yeri olmakla birlikte, tarihteki bazı devrimlerin bütün insanlık için müstesna bir yeri vardır. Uzun çağlar boyunca hem bir dönüm hem de referans noktası teşkil ederler. Fransız Devrimi bu tür devrimlerin ilkidir. Sadece kendisinden sonra ortaya çıkan düzen için değil, kendisinden sonra gelen devrimciler için de bir mihenk taşıdır. Adeta ondan sonra yapılması arzu edilen müstakbel devrimlerin ilham kaynağı ve "ide"sidir. Sembolleri, sloganları, dönemleri, safhaları, araçları, politik grupları ondan sonra gelen devrimciler için bir kıyaslama ölçütü oluşturur. Bundan dolayı Türkiye'de, İran'da, Yunanistan'da "inkılaplar" ve dahi 1917 Devrimi olurken, devrimin önderleri gerçekleştirmekte oldukları devrimi Fransız Devrimi ile karşılaştırmışlardı. 1789 Fransız Devrimi'ni bu anlamda tahtından indiren veya en azından tahtına ortak olan hiç kuşku yok ki 1917 Rus Devrimleri olmuştu.