Kitaplar

Fuhuş, Osmanlı tarihyazımında son zamanlarda popüler olmaya başlayan konulardan birisidir. Elinizdeki çalışma, 1879 ve 1884 yıllarında yayınlanan iki nizamname ile Osmanlı Devleti’nde meşru hale gelen kayıtlı kadın fuhşuna odaklanmaktadır. Devletin uzun zaman görmezden geldiği bu konuyu ajandasına neden aniden almaya karar verdiğini sorarak başlayan bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminin anahtar kelimelerinden birisi olan modernliği fuhuş yaptırımları üzerinden analiz etmeye çalışıyor.

Touraj Atabaki’nin bu çalışması, II. Dünya Savaşı ve sonrası uluslararası bağlamı içinde modern İran siyasal tarihi üzerinedir. İran Azerbaycanı’nda özerk bir devletin yükseliş ve düşüşünün Soğuk Savaş’ın başlangıcı olduğu söylenebilir. Bunun ortaya çıkardığı sorunlar–milliyetçilik, etnisite ve yurttaşlık- güncel Azeri krizini anlamak için hayati önemdedir.Kitap, İran’ın Anayasal Devrimi (1905-1906), otokratik Rıza Şah rejimi altındaki köklü reformlar ve bunların İran Azerbaycanı’nda etnik kimlik üzerine etkileri, Rıza Şah’ın tahttan indirilişi, Müttefik Güçler’in rolü ve İran’ın işgali gibi 20. yüzyıl İran siyasal tarihinin önemli gelişmelerinde Azerbaycanlı siyasetçilerin oynadıkları rolü ele alıyor.

Bize 12 Eylül ile birlikte sosyalist hareketin ve onunla paralel olarak işçi hareketinin canlılığını yitirdiği ve bir daha asla altmışların ve yetmişlerin kitleselliğine ulaşamadığı söylendi. Bu doğru değil, sivil yönetime geçişten kısa bir süre sonra seksenli yılların son çeyreğinde Türkiye'de işçi hareketi içindeki seferberlik çok canlıydı ve bu kitle seferberliğinin ayağı bir anlamda altmış ve yetmişlerin deneyimine hatta kadrolarına dayanıyordu.

Bu kitap Sevgi Aktüre'nin Anadolu kent ve kentleşme tarihini bir zaman dizin içinde ele aldığı "Tarih İçinde Anadolu Kent"i üçlemesinin son kitabıdır. Üçlemenin ilk iki kitabı Anadolu'da Bronz Çağı Kentleri (1994) ve Anadolu'da Demir Çağı Kentleri (2003) adlarıyla Tarih Vakfı Yurt Yayınları dizisinden yayımlanmıştı. Diğer iki kitapta olduğu gibi bu kitapta da yazar Anadolu gibi çokkültürlü bir coğrafyada yaşayan insanların, yaşamın bütünselliğini kavrayabilmesinin ve kimseyi ötekileştirmeden birlikte yaşayabilmesinin ön koşulunun zaman-mekan ilişkisini doğru olarak kurgulayabilmesi olduğunu vurgulamaktadır. Aktüre'ye göre disiplinler arası ve karşılaştırmalı bir çalışma alanının ürünü olan kent tarihleri bir toplumun belleğidir. Her dönemde ortaya çıkan yeni bulgular ve yeni yorumlarla kent tarihleri yeniden yazilacak, toplumun belleğinin güncellenmesine katkıda bulunacaktır.

Fahişelik çoğu zaman "dünyanın en eski mesleği" olarak anılır. Belki doğrudur da. Fakat bu eylemin ortaya çıkmasına yol açan toplumsal faktörler nelerdir? İşte bu çalışma, bu soruyu 1878-1922 yılları arasında İstanbul özelinde fahişelerle iktidar pratikleri arasındaki ilişkiler üzerinden olduğu kadar fuhuş sektörünün kadın-erkek isimsiz aktörlerinin davranışları bağlamında cevaplamaya çalışıyor.