Tarih Vakfı Ankara Tartışmaları Devam Ediyor!
Tarih Vakfı’nın düzenlediği Ankara Tartışmaları’nın bu haftaki konuğu Fatma Eda Çelik’in gerçekleştireceği “Osmanlı – Türkiye Tarihinde “Devlet”: Tarih Yazımına “Devlet”in Geri Dönüşü Mümkün mü?” başlıklı konuşmasına davetlisiniz.
Etkinlik yüz yüze gerçekleşecektir. Kayıt yaptırmanız gerekmemektedir.
Adres: Tarih Vakfı Ankara Temsilciliği. Güneş Sokak Sönmez Apartmanı No:17/4 Aşağı Ayrancı/Ankara
Osmanlı – Türkiye Tarihinde “Devlet”: Tarih Yazımına
“Devlet”in Geri Dönüşü Mümkün mü?
Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti tarih yazımında, devlet, genelde a priori olarak kendisine belirli özellikler atfedilmiş ve kendisi dışındaki bileşenlerle ancak belirli tip ilişkiler içinde olabilen bir nesne olarak çıkar karşımıza. Beylikten imparatorluğa, imparatorluktan cumhuriyete, ölçeği, aktörleri, siyasal rejimi ve kurumları değişse de kendisi değişmeyen, hep bu “verili” özellikleriyle var olan ve bu özellikleriyle incelenebilecek bir bütün olarak kabul edilir. Tarihin akışı ve yazımı sırasında tarihsizdir; oluşmaz, etkileşmez, değişmez, dönüşmez. Ancak bir fail olarak, kendini dışardan dayatır; değiştirir ve baskılar. Eleştirel tarih ve sosyal bilim okumaları, bu hakim devlet anlatısını cepheden karşılarına almış ve tarihin bu anlatının dışından okunması gerektiğini savunmuşlardır. Aşağıdan veya toplumsal tarih olarak adlandırılabilecek bu eleştirel okumalar, devletin, kendini bu verili özellikleriyle dayatmasına karşı, tarihin, toplumun, toplumların veya toplulukların tarihi olarak yazılabileceğini göstermişlerdir. Böylelikle, yıllar içinde bir savunma hattı gelişmiştir. Ancak, toplumsal tarih alanındaki tüm ileri ve derin okumalara rağmen, devlet, verili özelliklerine dokunulmadan kalmış; dışsallığını korumuş ve son tahlilde tarih anlatısına giren bir nesne özelliği kazanmıştır. Devleti, yeniden ama bu sefer tüm oluş ve değişim momentleriyle birlikte, toplumsal ilişkilerin içinde konumlandırarak tarih anlatısına döndürmek mümkün olabilir mi? Epistemolojik olarak, devlet, incelemeye konu edilebilir mi? Bu inceleme girişimi, tarih alanının yanı sıra sosyal bilimler alanındaki diğer disiplinlerin yöntemsel ve kuramsal katkı ve sorgulamalarıyla şekillenebilir mi? Osmanlı – Türkiye tarih yazımında, bu şekilde bir geri dönüş, toplumsal gerçekliğin ve değişim momentlerinin açıklanmasında ne gibi imkanlar sunabilir?
Fatma Eda Çelik
Fatma Eda Çelik, ODTÜ Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun oldu. Aynı üniversitede Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. Devlet başkanlığı konulu doktora teziyle, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü – Yönetim Bilimleri anabilim dalından doktora derecesini aldı. Yönetim bilimleri alanında uzmanlaşan Çelik’in, yönetim tarihi, yönetim bilimleri disiplini, kamu politikaları ve kamu mali yönetimi alanlarında ulusal ve uluslararası yayınlarda makale ve kitap bölümleri bulunmaktadır. Son yıllarda çalışmalarını 19. ve 20. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti yönetim tarihi üzerine yoğunlaştırmıştır. Ankara Üniversitesi KAYAUM bünyesinde gerçekleştirilen Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması (TİDATA) kapsamında yayınlanan Açıklamalı Yönetim Zamandizini: 1919-1928 kitabına, 1921 ve 1922 yıllarına ait iki makale ve kronoloji çalışmasıyla katkı sunmuştur. 2022 yılında İmge Kitabevi Yayınları tarafından Kişisel İktidardan Millet Meclisine: Saltanattan Cumhuriyete adlı kitabı yayınlanmıştır. Çelik, çalışmalarını doktora sonrası araştırmacı olarak Paris’te PSL Université – EPHE (École Pratique des Hauts Etudes)’te Tarih ve Filoloji Bilimleri alanında sürdürmektedir. Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçişte, bürokratların yeni devlete entegrasyonu konulu post-doktora tezi üzerinde çalışmaktadır.