Hayal Perdesinde Ulus, Değişim ve Geleneğin İcadı

Peri Efe Viyana Üniversitesi Bizans & Çağdaş Yunan Çalışmaları ve Türkoloji Bölümleri’nden mezun oldu. “19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet-i Rum’dan bir Bürokrat ve Aydın: Aleksandros Karatheodoris” konulu teziyle yüksek lisansını bitirdi. Aynı üniversitede “Yunan Gölge Oyunu Karagiozis’de Yunan toplumunun politik ve kültürel değişimi” konulu tezi ile doktorasını tamamlamıştır ve post-doc çalışmalarına devam etmektedir. Fenerli Rumlar, Karagöz-Karagiosiz ile ilgili çeşitli makaleleri yayımlandı. Açık Radyo’da tarih konulu bir programa eş-programcılık yapmıştır. Peri Efe’nin editörlüğünde yayımlanmış bu kitap sekizi Karagöz’ün Osmanlı coğrafyasında ve Türkiye’deki değişimi ve dönüşümüyle ilgili olan biri ise Karagöz konusunda bugüne kadar hazırlanmış en kapsamlı bibliyografyayı içeren dokuz makaleden meydana geliyor. Eserde modernleşme ile ortaya çıkan sinema ve tiyatro gibi yeni gösteri sanatları karşısında biçim bakımından sarsılan ve uluslaşma dalgası ile içerik değişimi yaşayan Karagöz’ün bu süreçte Osmanlı coğrafyasının farklı bölgelerinde uğradığı dönüşümü inceleyerek Karagöz/gölge oyunu ışığında Türkiye ve Balkanlar’daki toplumsal sıkıntılar anlaşılmaya ve anlatılmaya çalışılmıştır. Fan Pen Chen’in gölge oyunun kökenlerini tartıştığı ve kültürel olguların akışkanlığına odaklanan makalesi ile açılan kitap, Daryo Mizrahi’nin Osmanlı Karagözü’nün dinamiklerini, değişimin başladığı dil ve cinsellik temalarını konu alıyor. Walter Puncher’den çıkan kitabın üçüncü makalesi Karagöz’ün yaygınlığına, modernleşme dalgası ile beraber üst sınıf/yönetici tabakanın eleştirisine nasıl maruz kaldığına ve değişmeye başladığına eğiliyor. Eugenia Popescu-Judetz’in Romanya’da Karagöz’ün başka gösteri biçimlerinde rastlanan izlerine ve oynatılma pratiğine değinen makalesinin ardından Svetlana Slapsak 1969-1971 yılları arasında Saraybosna televizyonunda yayımlanan, savaşın ardından tekrar gösterime sunulan ve günümüzde dahi Youtube üzerinden izlenen “Karadjoz” adlı diziyi konu ediniyor. Kitabın editörü konumunda da olan Peri Efe’nin makalesi ile Puncher’in makalesinde tanık olunan muhalefetin Yunanistan’daki var oluşunu izlemek mümkün oluyor. Cumhuriyet sonrası Karagöz’ünü incelemiş olan Sabri Esat Siyavuşgil’e eleştirel bir bakışla yaklaşan Sertan Batur’un makalesinin ardından ise Çetin Sarıkartal, Ayşe Selen ve Şehsuvar Aktaş’ın ortak çalışması ile geleneksel seyirliklerin kullanımının bugün açısından anlamının tartışıldığı metni geliyor ve kitabın sonunda M. Sabri Koz tarafından 2004 yılında Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan geniş sergi katalogu için hazırlanmış Karagöz bibliyografyasının daha genişletilmiş ve güncelleştirilmiş hali bulunuyor.