Çevresel Tarih Nedir?

Sadece insanların değil insanların da içinde yer aldığı doğal çevredeki canlı-cansız tüm varlıkların ve bu varlıklar arasındaki etkileşimin yazılması gereken bir tarihi olduğu düşüncesini savunan çevresel tarih, insan ve sosyal bilim araştırmalarına getirilmiş en yenilikçi ve en kapsayıcı yorum/izah tarzlarından biridir. İnsanın çevre, çevrenin de insan üzerindeki etkisine özel bir vurgu yapan bu alan siyasi, askeri, sosyal, iktisadi ve kültürel tarih gibi geleneksel tarihyazım şekillerine ilave edilecek ve bunlar üzerinde yeniden düşünmemizi sağlayacak devrimci bir niteliğe sahiptir. Antik döneme kadar uzanan öncüleri olmakla birlikte 1960’lardan bu yana kapsamı ve hedefleri belirli bir disiplin olarak ABD’den Rusya’ya, Brezilya’dan Hindistan’a dünyanın farklı coğrafyalarında icra edilen bu yeni tarihçilik biçemi ülkemizde de bilinir ve uygulanır hale gelmiştir. Elinizdeki kitap çevresel tarihe meraklı öğrenci ve araştırmacılar için rehber eser niteliğindeki What is Environmental History? 2nd edition (Cambridge: Polity, 2016) başlıklı çalışmanın çevirisidir. Alanın öncü ve üretken isimlerinden J. Donald Hughes tarafından kaleme alınan bu eser gerek sağladığı kapsamlı bakış açısı gerekse konuları ele alış biçimiyle kısa sürede başucu kitabı olma niteliği kazanmıştır.

” Hughes tarihsel incelemeler yapmak için hangi kavramları kullanmamız gerektiği konusunda yol gösterici olmakla birlikte hangi çevresel tarih kaynaklarına bakmamız gerektiğini de elimizdeki kısa giriş kitabında yetkinlikle gösteriyor. Ben kendi hesabıma bu kitabı eline alan ve şöyle bir karıştıran herkesin kendi özel kütüphanesi için bir tane edinmek isteyeceğinden eminim. Bu kitap tüm lisans ve lisansüstü tarih öğrencileri yanı sıra tarihle amatör ya da profesyonel uğraşan herkese faydalı olacaktır.”

Selçuk DURSUN, ODTÜ Tarih Bölümü, Ankara