Proje, Ekim 2011-Mayıs 2013 arasında, Global Dialogue Vakfı’nın mali desteğiyle yürütüldü. İki yıl süren belge/arşiv ve sözlü tarih alan araştırması sonunda üç ciltten oluşan rapor kitaplar yayımlandı. Bu kitaplar, Türkiye’deki “azınlık” okullarının geçmişten günümüze süregelen sorunlarını görünür kılmayı, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlık kimliğinin ayrımcı içerimlerinden arınmasına katkıda bulunmayı ve anadilde eğitimin Türkiye’de nasıl uygulandığını anlatmayı amaçlıyor.
Böylece, Türkiye toplumunda insan haklarına, kültürel haklara saygılı, ayrımcılıkları azaltan, demokratik bir eğitim anlayışının yerleşmesini ve buna ilişkin tartışmaların demokratik bir zeminde yapılabilmesini kolaylaştırmak hedeflendi. Araştırma sürecinde; 100’ün üzerinde kitap, süreli yayın, gazete vb kaynak tarandı ve bir bibliyografya hazırlandı.
Ermeni, Rum ve Musevi okullarında geçmişte ve/ya günümüzde müdür, Türk müdür başyardımcısı, öğretmen, öğrenci ve veli olan 29 kaynak kişiyle, kamera ya da ses kaydı alınarak ortalama 1,5 saat süren sözlü tarih görüşmeleri yapıldı.Kaynak kişilerin genel isteği ve sosyal bilimler etiği nedeniyle, raporda geçen anlatılarda kişilerin açık adları belirtilmedi. Görüşme yapılan kişilerin çoğu isimlerinin açık olarak kullanılmasını istemedi. Kaynak kişilerin bazılarının halen başlarına olumsuz bir durum gelmesinden korkmaları Türkiye demokrasisinin başarısızlık göstergelerinden biridir.
Proje raporunun birinci cildi, tarihi arka plan tarihçi Selçuk Akşin Somel tarafından kaleme alındı ve Gayrimüslim Okulları Nasıl Azınlık Okullarına Dönüştü adıyla yayımlandı. Üç ciltten oluşan azınlık okullarına ilişkin bu rapor kitaplar ilgili resmi ve sivil kurumlara gönderildi.
Yaşam deneyimlerini, anılarını paylaşma cesareti gösteren 29 kaynak kişiye çok teşekkür ederiz.
Proje Danışma Kurulu üyeleri:
Aris Çokona, Dimitri Frangopulos, Ferhat Kentel, Garo Paylan, Gürel Tüzün, Gülay Kayacan, Kenan Çayır, Nayat Karaköse, Nurcan Kaya, Magda Çokona, Mihail Vasiliadis, Ohannes Kılıçdağı, Pakrat Estukyan, Selçuk Akşin Somel, Silva Kuyumcuyan, Yanni Demircioğlu, Işık Tüzün, Veysel Yüksel’e,
Proje Koordinatörü: Gülay Kayacan
Proje Asistanları: Gülistan Özdemir, Ozan Torun
Sözlü Tarih Görüşmeleri: Nurcan Kaya, Gülay Kayacan, Ozan Torun, Andreas Bloom
Bant Çözümü: Fidan Eroğlu
Editörler: Gülay Kayacan, Gürel Tüzün
Yayın Hazırlık: Gülay Kayacan, Ozan Torun, Sevinç Coşkun, Tuba Erdoğan
Fotoğraflar: Getronagan Ermeni Lisesi, Zoğrafyon Rum Lisesi, Ulus Özel Musevi Lisesi ve Beth Hatefusoth Müzesi (Tel Aviv) arşivleri
Çizimler: Aret Gıcır, Kemal Gökhan Gürses, Ohannes Şaşkal
Kitap Tasarım- Uygulama: Özlem Kelebek