VEHHÂBÎ- SUÛDÎLER: Osmanlı Arabistanı’nda Kıyam ve Tenkil

OSMANLI ARABİSTANINDA KIYAM VE TENKİL18. yüzyılın ortalarında Muhammed bin Abdülvehhâ;b tarafından temel ilkeleri belirlenen Vehhâ;bî;lik hareketi, Türkiye’de az veya eksik bilinen ya da oldukça politik okunan bir tarihsel olgu.Bu eser, Vehhâ;bî; hareketinin ortaya çıkış evresiyle 1819’a kadarki gelişimini tarihselleştirerek ele alıyor. İslâ;m coğrafyasının farklı bölgelerinde içe dönük eleştiri mahiyetinde selefi bir hareket olarak ortaya çıkan, bir yandan da doğduğu bölge olan Necid özelinde Arabistan’ın sosyo-politik yapısını değiştiren ve bunu Suûd kabilesiyle gerçekleştirmeye çalışan Vehhabî;lik, bu ikinci özelliğiyle siyasi bir nitelik de kazanmıştır. Eser, tam da bu bağlamda İslam’ın kutsal mekâ;nlarının koruyucusu konumundaki Osmanlı sultanlarının 19. yüzyıl başlarında Hicaz’da Vehhâ;bî;-Suûdî;ler karşısında yaşadığı otorite kaybına (1803-1804 ve 1806-1811) paralel olarak ortaya çıkan ayaklanmayı, bölge vâ;lileri ve â;yâ;n aracılığıyla bastırması sürecini ayrıntılı olarak inceliyor. Diğer taraftan, Vehhâ;bî;liğin Osmanlı İmparatorluğu’nun merkezinde nasıl algılandığı ve bu algının günümüze kadar nasıl geldiği konularını tartışmaya açacak bir nitelik de taşıyor