KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ADANA VE ADANA’NIN KURTULUŞU BELGELER

5 Ocak 1922, Adana’nın Kurtuluş Günü’dür. Emperyalizme karşı yürütülen Millî Mücadele içinde Adana’nın kurtuluşu, yalnızca bir şehrin kurtuluşu değil, aslında Türkiye’nin kurtuluşuna ve bağımsızlığına giden en büyük adımlardan ve heyecanlardan biri olmuştur. Fransız kuvvetlerine karşı yaklaşık üç yılı aşkın süren kurtuluş mücadelesi yerel direniş hareketi olarak başlamış, sonra da Kuva-yı Milliye’nin bir parçası haline gelmişti. Mustafa Kemal Paşa, Birinci Dünya Savaşı’ndaki son görev yeri olması nedeniyle tanıdığı bu coğrafyadaki savaş ve Adana’nın kurtuluş süreciyle yakından ilgilendi. İşgalcilere karşı kararlı, örgütlü ve yaygın bir direniş yürütüldü. Sonunda TBMM Hükümeti ile Fransa arasında 30 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması, Fransız kuvvetlerinin yalnızca Adana’dan değil, Türkiye’den çekilerek savaş dışı kalmasına neden oldu. Bu, Batı Cephesi’ne büyük bir soluk aldıracak ve zaferle sonuçlanacak olan Büyük Taarruz hazırlıklarını rahatlatacaktı. Antlaşma’ya göre Kasım 1921 ile Ocak 1922 arasında Adana’nın aşamalı olarak tahliye süreci başlamış ve nihayet 5 Ocak 1922’de tamamlanmıştı.

Kurtuluş Savaşı’nda Adana ve Adana‘nın Kurtuluşu BELGELER adlı eserde yer alan belgeler,yoğun bir çalışma sonucunda ATASE, TİTE, T.C. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivleri, TTK Kitaplığı ile yerel ve ulusal basın taraması sırasında bulunan binlerce belge arasından seçilmiştir.Belirlenen belgeler kronolojik olarak hem orijinalleri hem de çevrimyazılarıyla birlikte verilmiştir. Böylece araştırmacıların arşiv referanslarıyla birinci elden yararlanacağı belgeler bütünü oluşmuştur.

Savaş sürerken, 1920’de Adana’da, basılmış olan Bütün Türk Milletine ve Türk Askerlerine Vaziyetimiz ve Cihan Vaziyeti -Hakkında Talimat- başlıklı adeta“Adana’nın Kurtuluş Manifestosu” olarak niteleyebileceğimiz kitapçık derlemenin en başında verilmiştir.