Harbiyeli Bir Osmanlı Ermenisi

1912 yazında Harbiye’den mezun olan beş Ermeni Osmanlı subayından biri olan Kalusd Sürmenyan’ın bu kısa anı kitabı Osmanlı Ermenilerinin trajedisine hem cephede hem de cephe gerisinde yeniden bakıyor. Sürmenyan’ın yazdığı iki hatıratı da içeren kitap bu sayede Sürmenyan’ın Osmanlı ordusundaki günlerini içeren Yerzınga’nın sonraki hayatını ve yeni kurulan Ermenistan’ın ordusundaki rolünü anlattığı “Türkiye Ermenisi Askerler ve Askeriyesi: Önce Türk, Sonra da Ermeni Okullarında”yı karşılaştırmalı okuma ve gözlemleme fırsatını sunuyor.

Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar Osmanlı ordusunda görev yapmış olan Sürmenyan’ın trajedisi hem görev yeri hem de memleketi olan Zile, Erzincan’da başlar. Yerzınga’da ailesinin tehcire tabi tutulduğunu öğrenen Sürmenyan, onları yeniden bulabilmek için yolculuğa çıkar. Türkiye Ermenisi Askerler ve Askeriyesi’nde ise ailesine kavuşmuş olan Sürmenyan, imparatorluğun çöküşü ile yeni Ermeni Cumhuriyetindeki rolünü ve sonraki hayatını anlatıyor. Harbiyeli Bir Osmanlı Ermenisi’ni hem yayıma hazırlayan hem de orijinal Ermenicesinden çeviren Yaşar Tolga Cora’nın da anı türüne ve Osmanlı ordusundaki Ermenilerinin durumuna dair incelemeleri de kitapta geniş yer buluyor.

Harbiyeli Bir Osmanlı Ermenisi, 1915 yılında Osmanlı Ermenilerinin başına gelen trajediyi ve Kalusd Sürmenyan’ın kendi zorlu hayatını ortaya koyarak tarihe önemli bir tanıklık getirmiş oluyor.