Toplumsal Tarih Sayı:308

Toplumsal Tarih’in 308. sayısı çıktı!

Toplumsal Tarih; Ağustos 2019’da“Günümüz İstanbul’unda Bizans” başlıklı özel bir dosyayla Türkiye’de Bizans tarihçiliğinin bugünkü durumunu gösteren araştırmalara odaklanıyor. Dosyada bir araya getirilen makaleler, İstanbul ve çevresinde son yıllarda yapılan kazılardan ve yürütülen araştırmalardan hareketle Bizans dönemi toplumsal ve gündelik hayatına dair önemli bulgular sunuyor. Zengin içeriğiyle referans niteliğindeki dosya, aynı zamanda İstanbul’da Bizans mirası üzerine araştırmaların geçmişine ve kaynaklarına ilişkin de yeni bilgiler içeriyor.

Buket Kitapçı Bayrı editörlüğündeki Ağustos 2019 dosyasının ilk makalesini ortaklaşa kaleme alan Rahmi Asal, Mehmet Ali Polat ve Yusuf Tokgöz; Marmaray Kartal İstasyonu’nun inşaat faaliyetleri sırasında ortaya çıkan Bizans dönemine ait mezar ve sikke buluntularını Kartal bölgesinin Bizans döneminde önemli bir liman olması ile bağlantılı olarak inceliyorlar. Gülbahar Baran Çelik ile Emir Son’un makalesi; Bizans İmparatorluğu’nun başkenti ve önemli bir ticaret merkezi olan İstanbul’da; Marmaray, metro projeleri kapsamında 2004–2014 yılları arasında İstanbul Arkeoloji Müzeleri tarafından Yenikapı’da yapılan kazılarda ortaya çıkan buluntulardan hareketle günlük yaşantımızda halen varlığını koruyan kimi materyal ve inançların, Bizans ve öncesi kültürlerde neredeyse birebir var olduğunu ortaya koyuyor. Tarihi Yarımada’daki yerleşimin, Eski Çağ’da oluşmaya başlayan ve Orta Çağ’dan Yeni Çağ’a ulaşan süreçte çağlar boyunca hava şartlarına ve akıntının şiddetine göre denizciler tarafından kullanılan doğal limanlar ile ilişkisini inceleyen Mustafa Sayar; Byzantion ve Bizans dönemlerindeki limanları tanıttığı makalesinde 2000’li yıllarda gerçekleşen Yenikapı Marmaray kazısı ile ortaya çıkan Theodosius limanına değiniyor. Kerim Altuğ; Yarımada’nın zaman içerisinde üçüncü, dördüncü ve beşinci tepeleri boyunca batıya doğru genişlemesinin kentte doğurduğu su ihtiyacı üzerinden okuyucuyu Büyük Saray kesiminde bir gezintiye çıkararak bölgenin Bizans dönemindeki su temini altyapısına ilişkin verileri paylaşıyor. Selvihan Kurt’un makalesi; Boğaziçi Üniversitesi Arşiv ve Dokümantasyon Merkezinde bulunan Aziz Ogan arşivinden yararlanarak, 1930’lardan itibaren İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürü ve Eski Eserler Direktörü Aziz Ogan’ın (1888–1956) birlikte çalıştığı yabancı Bizantologlar ile yazışmaları üzerinden Cumhuriyet’in ilk 20–30 yılında İstanbul’da Bizans mirası tartışmalarına yer veriyor. Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED) Birim Kütüphanecisi Naz Baydar ise yazısında Bizans’ı birincil ve ikincil yazılı kaynaklarda araştırmak isteyebilecek okuyucular için günümüz Beyoğlu semtinde “BiblioPera: Beyoğlu Araştırma Merkezleri Ağı” çerçevesinde Bizans koleksiyonuna sahip kütüphaneleri tanıtıyor.

Dosya dışındaki sayfalarımızda ise Mithat K. Vural; Cumhuriyet Arşivi’nde bulunan bir belgeden hareketle; resmi raporlar, görgü tanıkları, gazeteler ve hatırat üzerinden her daim tartışmalı olagelmiş “Hasan Tahsin’in ilk kurşunu atarak Milli Mücadele’yi başlattığı” tezinin gerçekliğini sorguluyor. Saro Dadyan; keşfettiği onlarca Ermenice el yazmasını Türkçeye tercüme ederek literatüre büyük katkılar sağlayan en önemli isimlerin başında gelen Hrand Der Andresyan’ın hayatına ve çalışmalarına dikkat çekiyor. Özgür Kaya’nın makalesi Ak Parti’nin tarih kurgusunda Mustafa Kemal figürünün sürecine dair ilgi çekici bir araştırma sunuyor. Refik Baykara’nın makalesi ise Menteşe Beyliği dönemi ile ilgili mevcut verilerin daha sonraki yüzyıllarda ortaya konmuş pekiştirici bilgiler ile mukayese edilmemesi ve yapılan çevirilerin hatalı veya kusurlu yapılması üzerinden, dönem hakkında ortaya koyulmuş olan varsayımların yanlışlığına ve özensizliğine değiniyor.

Emel Seyhan’ın hazırladığı “Osmanlı Basınında Yüz Yıl Önce Bu Ay” sayfalarında ise Ağustos 1919’da basında yer almış haber kesitlerinden bir derleme sunuluyor.

İçindekiler – Ağustos 2019